Jitendra thapa

जितेन्द्र थापा  । दिउँसो परेको पानीले खुलेको खुल्ला आकाश । वरिपरि हरियाली वातावरणको बीचमा भकुण्डो आकारको मनै लोभ्याउने बिजारे ताल । मौसम सफा भएको दिन वरपरको वातावरणमा प्रकृतिका मनमोहक दृश्य देख्न पाइन्छ । बसन्त ऋतुमा मनलाई चङ्गा झै उडाएर सुन्दर रमणीय ठाउँसम्म पुर्याउँछ । यहाँको पाटनले जो कोहीको मन पनि लोभ्याउँछ । गुन्यु चोलीमा सजिएकी युवती साँझ विहान घाँस दाउरा काट्न जाँदा र फर्किंदा लागेको लस्करले पाटनलाई झनै मनमोहक बनाउँछ । त्यही पाटनकाबीचमा एउटा आर्कषक, सुन्दर भकुण्डो आकारको बिजारे ताल छ । यहाँ आन्तरिक पर्यटक मनमोहक दृश्य हेर्नलाई दैनिकजसो पुग्छन् । कोही वर्षौदेखि आफ्ना हितैषी मित्रसँग भेटिँदाका अन्तर हृदयका गुम्सिएका कुरा फुकाउन पाटनमा बसेर मस्तले गफिन्छन् । गाई चराउने गोठाला केटाकेटीहरु विभिन्न खेल खेलेर पाटनमा रमाउँछन् । महिला पुरुष एकान्त ठाउँमा आफ्ना बेदना दुःख गाउन कानमा औँला राख्दै मधुर लयमा विगतलाई स्परण गर्दै ठाडी भाका गाउँछन् । बिजारे क्षेत्र, छ नै त्यस्तो । यसले जो कोहीलाई मोहनी लगाई छाड्छ । दैलेखको ठाटीकाँध गाउँपालिका २मा अवस्थित बिजारेचौर पर्यटकीय सम्भावना भएको क्ष...

जितेन्द्र थापा  ।  दुल्लु नगरपालिका र भैरवी गाउँपालिकाको बिचमा पर्ने नाभिस्थान पुग्नेबित्तिकै एउटा फरक दृश्यमा आँखा ठोक्किए। त्यहाँ बालबालिका अस्वभाविक रुपमा रोइकराइ गरिरहेका थिए। उनीहरूलाई फकाइ फुल्याइ गर्ने कोही पनि थिएन। उनीहरू राउटे समुदायका बालबालिका थिए। बूढापाका र तन्नेरीहरू जङ्गलतिर सिकार खेल्न निस्किएका कारण उनीहरू घरमा एक्लै भएर रोएर बसिरहेका थिए। छिमेकमा केही अधबैँसे राउटे युवा र केही महिला आफू बस्ने झुप्रो बनाउन माटो खन्दै, किला ठोक्दै थिए। कतिपय राउटे परिवारहरू शिकार खेल्न जाने बेलामा दुधे बालकलाई काखमा च्यापेर निस्कन्छन्। १७ माघ २०७९ मा यस्तो एउटा परिवार छोराछोरीलाई काखमा च्यापेर शिकार गर्न निस्कँदै थियो। ती दुधे  बालकहरूदुब्ला  र ख्याउटे देखिन्थे। राउटे समुदायका छोराछोरी स्कुल जादैनन्। दिनभर जङ्गलमा डुल्दै, झुपडीमा खेल्दै उनीहरूको समय बित्छ। उनीहरूको शरीरमा माथितिर एकसरो सेतो रुमालको कपडा जस्तै पहिरन हुन्छ। तल प्राय नाङ्गो हुन्छ। बाबु आमा उनीहरूलाई आफन्तको भरमा छोडेर शिकार खेल्न जङ्गल जान्छन्। सिकार खेल्न र अरु केही कामले बाहिर जानु राउटे परिवारको...

  जितेन्द्र थापा  । दुल्लु राम्रा पञ्चदेवल मेरी लै लै दैलेख राम्रा गढी साली सम्झिन्छौँ कि कहिलै ? कर्णालीको पहिचान झल्काउने ठाडी भाका। यही भाकामा आफ्नो बालापनको बह पोख्दै हुनहुन्छ गायक शेरबहादुर खड्का। विसं २०२० कार्तिक १९ गते दैलेखको दुल्लु नगरपालिकामा जन्मिनुभएका शेरबहादुर उमेरले ६० वर्ष लाग्नुभयो। सुर्खेतको वीरेन्द्रनगर–४ स्थित भैरवस्थानको एउटा सुनसान कोठाभित्र तानमा कपडा बुन्न व्यस्त शेरबहादुर दैलेखी लोक देउडा गुनगुनाउदै हुनुहुन्थ्यो। झट्ट सुन्दा यी शब्द बुझिँदैन। शब्दले के भन्न खोजेको होला भन्ने लाग्छ। तर सुनिरहँदा भने मन्त्रमुग्ध बनाउँछ। गीतमा दैलेखको दुल्लुस्थित पञ्चदेवल र दैलेखकै गढीलाई जोडिएको छ। गायक खड्काले दुल्लु राम्रा पञ्चदेवल, दैलेख गढी र सालीलाई सम्झन्छौ कि कहिलेकाहीँ भन्ने दैलेखको पहिचानलाई जोडेर गीत सिर्जना गरेको बताउनुहुन्छ। मातृभूमिप्रति समर्पित जौ बाली जौका, दुःख बिसाउने, चरिअ, चिर्के रुमाल, सुनमाया, सुन माया, दुल्लु राम्णा पञ्चदेवल लै लै डेढ सयभन्दा बढी गीत गाउनुभएका खड्काको अटुट साइनो गीतसँगसँगै तानसँग पनि  छ। दिनभरिको कामलाई थाँती राख्दै खड्का...

  वर, पिपल, समी, टुनी, सिमललगायतका चौतारीमा विकासको डोजर चल्न थालेपछि गाउँघरमा पानीका स्रोतसमेत सुक्न थाले

जितेन्द्र थापा । सरल स्वभाव र सबैसँग सजिलै घुलमिल हुन सक्ने स्वभावका कारण राउटे समुदायसँग पनि सहज रूपमा घुलमिल भएका व्यक्ति हुनुहुन्छ लालबहादुर खत्री। २०७५ असार १७ गते बाट सोसेक नेपालले सञ्चालन गरेको राउटे परियोजनामा लालबहादुर दम्पती जोडी शिक्षकका रूपमा कार्यरत हुनुहुन्छ। बिहान उठेदेखि साँझसम्म राउटे समुदायवरिपरि रहने लालबहादुर र पत्नी दुर्गा खत्री राउटे समुदायको मनमै गढेका छन्। समुदायमा शिक्षिकाका रूपमा कार्यरत भइसकेपछि राउटे समुदायको रेखदेखदेखि सोही समुदायका बालबालिकालाई पढाउन लेखाउन व्यस्त हुनुहुन्छ। जंगलमा फिरन्ते जीवन बिताउँदै आएको राउटे समुदाय न त पढ्न मान्छ, न स्वास्थ्य उपचारमा विश्वास गर्छ । तर, पनि स्वास्थ्य उपचार, शिक्षा, सरसफााइ सिकाउने कुरामा अग्रसर हुनुहुन्छ खत्री दम्पती। यो दम्पती कहिले राउटेसँगै लेख चढ्छ, कहिले उनीहरूसँगै बेँसी झर्छ। यसरी नै लालबहादुर दम्पतीको राउटे समुदायसँगै ६ वर्ष बितेको छ। दैलेखको गुराँस गाउँपालिका ३ मा जन्मनुभएका लालबहादुर र दुल्लु नगरपालिका ६ मा जन्मेकी दुर्गा खत्रीले २०६६ सालमा लगनगाँठो कस्नुभएको थियो। अहिले राउटे समुदायमा कार्यरत उहाँहरूको सम्बन...